Էթնիկ տուրիզմ 💛
Էթնիկ տուրիզմը զբոսաշրջության երիտասարդ և քիչ ուսումնասիրված ճյուղերից մեկն է: Չնայած, որ նոր առաջացած ճյուղ է, այն զարգանում է արագընթաց տեմպերով: Նման արագ զարգացումը կարելի է կապել տեխնիկական առաջընթացի և գլոբալիզացման տեմպերի հետ: Քանի որ, ինչքան ավելանում են գիտատեխնիկական հայտնագործությունները, այնքան մարդկությունը ձգտում է դեպի ավանդական, էկզոտիկ մշակույթները: Հենց նման էկզոտիկ մշակույթների բացահայտմանն է ուղղված էթնիկ զբոսաշրջությունը։
Էթնիկ տուրիզմը, համարվում է տուրիզմի այն տեսակը, որ հին ազգային մշակույթից պահպանվել են միայն այն տեղերում, որոնք համարվում են թանգարանային բայց վայրեր, գյուղեր, էթնոգրաֆիկական խմբեր։
Էթնիկ խումբը կամ էթնոսը բնորոշվում է որպես մարդկանց խումբ, որն ունի միևնույն գենետիկ կոդը և ծագումը: Հաճախ որպես էթնիկ խմբի տարբերակիչ գործոններ են հանդիսանում նաև մշակույթը, հավատքը, լեզուն և ավանդույթները:
Մի շարք հետազոտողներ էթնիկ տուրիզմը բացատրում էին որպես մի ճանապարհորդություն, որի ժամանակ այցելուն անմիջական շփում էր ունենում տեղի բնիկ ժողովրդի հետ առանց որևէ միջամտության: Նրանք հիմնականում այցելում էին ծանոթանալու ավանդույթներին, սովորույթներին, տարբեր արարողակարգերին և, իհարկե, ապրելակերպին:
Զբոսաշրջությունը շատ ժամանակ կարող է խթանել էթնիկ խմբերի վերածննդին, ավելին այն նաև որոշ էթնիկ խմբերին հնարավորություն է տալիս աշխարհին ցույց տալու իրենց ոչ հայտնի կենցաղը:
Էթնիկ տուրիզմով հետաքրքրվում են տարբեր տարիքային զբոսաշրջիկները` տեղացին թե օտարերկրացին, ծերը թե ջահելը, յուրաքանչյուր ոք` հետաքրքրված պատմությունով և ավանդույթներով։
Էթնիկ տուրիզմի նախադյալները Հայաստանում💛
Հայ ժողովուրդն իր հազարամյակների պատմության ընթացքում ստեղծել է մշակութային բազում արժեքներ, որոնք քաղաքակիրթ աշխարհում լայն ճանաչման և գնահատանքի են արժանացել: Քանի որ, էթնիկ տուրիզմի ժամանակ զբոսաշրջիկի հիմնական նպատակը տվյալ էթնիկ խմբի մշակույթին և սովորույթներին անմիջապես առընչվելն է, հետևաբար Հայաստանի ներուժը այս ոլորտում բավականին մեծ է: Նշենք մի քանի ռեսուրսներ որոնք կարող են խթանել էթնիկ տուրիզմի զարգացումը Հայաստանում.
1․ Հայ ժողովրդի կենցաղը, ծեսերն ու տոները
2․ Պար և երաժշտություն
3․ Արհեստներ՝ գորգագործությունը, մանրանկարչությունը, խաչքարագործությունը և փայտագործությունը
4․ Տարազ
5․ Ազգային յուրահատուկ երաժշտական գործիքները
6․ Խոհանոց
7․ Ազգային փոքրամասնություններ
Հաշվի առնելով հայկական մեծ սփյուռքի առկայությունը, կարող ենք ասել, որ այն ևս զգալի դեր կարող է խաղալ Հայաստանում էթնիկ տուրիզմի զարգացման համար: Ապագայում հայերի՝ իրենց ծննդավայր կատարվելիք այցելությունները կարող են մեծ բաժին կազմել Հայաստանում էթնիկ տուրիզմի սեգմենտում: Քանի որ էթնիկ տուրիզմը ներառում է նաև այցելություններ, որոնք ուղղված են դեպի ակունքներ, երբ զբոսաշրջիկը վերադառնում է իր ծննդավայր՝ ծանոթանալու իր ազգային մշակույթին և ավանդույթներին:
Ազգագրական զբոսաշրջությունը մի տեսակ մշակութային և կրթական զբոսաշրջություն է, որը կապված է ավանդական մշակույթների, ազգագրական գյուղերի օբյեկտների այցելության հետ, ներառյալ էթնիկ ավանդույթներին և արհեստներին ծանոթանալը։ Ազգագրական զբոսաշրջության հիմնական գործառույթը մշակութային է, դրա էությունը ավանդույթների պահպանումն ու դրանք սերունդներին փոխանցելն է (ինչը հատկապես կարևոր է փոքր ժողովուրդների համար), ազգային ինքնության ձևավորումը, ինչպես նաև էթնիկ խմբի ավանդույթներին ծանոթանալը:
Էթնիկ-ազգային պարկեր Հայաստանում
Էթնիկ տուրիզմի զարգացման կարևոր գործոն է համարվում նաև նոր էթնիկ ենթակառուցվածքների ստեղծումը: Այն չի ենթադրում նոր ազգային էթնիկ տարրերի ստեղծում, այլ էթնիկ մշակութային տարրերի համախմբումն է: Այն իրենից ենթադրում է ազգային էթնիկ պարկերի ստեղծումը: Չնայած Հայաստանի հարուստ ավանդույթների և պատմության, այսօր հազվադեպ կարող ենք հանդիպել էթնիկ կենցաղով ապրող մարդկանց:
Նման էթնիկ-ազգային պարկն իրենից ենթադրում է բոլոր էթնիկ տարրերի միավորում, մի վայր որտեղ կարելի է հանդիպել բոլոր սովորույթները, կենցաղը, ծեսերը ինչպես նաև էթնիկ սիմվոլները: Էթնիկ-ազգային պարկ կարող է հանդիսանալ ցանկացած գյուղ կամ համայնք, որն ապրելով իր ավանդական կենցաղով և ավանդույթներով ինքնին կհանդիսանա որպես զբոսաշրջային գրավչություն էթնիկ տուրիզմի դեպքում: Էթնիկ գյուղում զբոսաշրջիկը ոչ միայն հետևում կամ ծանոթանում է կենցաղին, այլ նաև ինքն անձամբ մաս է կազմում այդ ամենի: Շնորհիվ զբոսաշրջիկների համար կազմակերպվող խաղերի, ծիսական արարողությունների և մի շարք անիմացիոն ծրագրերի զբոսաշրջիկը լիարժեք պատկերացում է կազմում տվյալ էթնիկ խմբի սովորույթների և ավանդույթների մասին: Եվ, իհարկե, նման էթնիկ-ազգային պարկերը կարելի է ստեղծել Հայաստանի տարբեր մարզերում: Նման ձևով մենք կկարողանանք ապահովել զբոսաշրջության կայուն և համաչափ զարգացում, ընդգրկելով ոչ միայն քաղաքները, այլ նաև գյուղերը: Այն նաև հնարավորություն կտա յուրաքանչյուր մարզում ներկայացնել հայ էթնիկ մշակույթը համեմված տեղական բազմաթիվ սովորույթներով:
Նման էթնիկ-ազգային պարկերի ստեղծումը նաև կբարձրացնի բնակչության կենսամակարդակը գյուղական և մարզային համայնքներում: Այն մեծ հաշվով կլուծի նաև գործազրկության խնդիրը, քանի որ մարդիկ ապրելով իրենց կենցաղով, ավանդույթներով և ծեսերով հնարավորություն են ունենում զբոսաշրջիկներին ծանոթացնելու իրենց կենցաղին, որը բերում է զբոսաշրջային այցելությունների աճի, որից էլ հետևում են նոր եկամուտներ և զարգացած տնտեսություն:
Հայկական կյանքն ու ավանդույթներն իմանալու համար շատ զբոսաշրջիկներ հաստատվում են գյուղում և մասնակցում են հասարակության կյանքին: Երբեմն Հայաստանում` սովորական ճամփորդության ժամանակ, կարող ես ականատես լինել տեղական ծիսական տոների, օրինակ՝ հարսանիք կամ երեխայի ծնունդ։
Եթե հետաքրքրված եք Հայաստանում էթնիկ զբոսաշրջությամբ, կարող եք դիտել այս իրադարձությունները՝ այցելելով բազմաթիվ եկեղեցիներից մեկը՝ գրեթե ամեն օր տարբեր իրադարձություններ են անցկացվում այնտեղ։
Գինու շրջագայությունները Հայաստանում օգնում են ավելին իմանալ մեր հյուրընկալ ժողովրդի պատմության և ավանդույթների մասին: Հայաստանի ցանկացած բնակիչ հիշում է լեգենդը. Ջրհեղեղից հետո Նոյը վայրէջք կատարեց Արարատյան դաշտավայրում և տնկեց որթատունկ, որից էլ սկիզբ դրվեց Հայաստանում գինեգործության արվեստին։ Ուրարտուի դարաշրջանում ձևավորված խաղողի այգիների մշակման արվեստը պահպանվել է մինչ հիմա։
Եթե ցանկանում եք ծանոթանալ կոնյակի պատրաստման տեխնոլոգիային և անձամբ գնահատել նրա տարբեր սորտերի համը, ապա այցելեք Երևանի կոնյակի գործարան։ Այնտեղ դուք կարող եք այցելել մեծ տեսարժան վայրեր և սովորել պատմություններ և լեգենդներ հայկական կոնյակի բիզնեսի մասին:
Գինու տուրիզմը Հայաստանում նույնպես բավականին լավ զարգացած է։ Արտասովոր գինիների սիրահարներին կհետաքրքրի այցելել Արենի գյուղ, որը գտնվում է Երևանից 110 կմ հեռավորության վրա։ Գինու գործարանը, որը հիմնադրվել է այնտեղ 1994 թվականին, արտադրում է գինիներ խաղողի տարբեր տեսակներից, ինչպես նաև մրգերից և հատապտուղներից: Էկզոտիկայի սիրահարները, հաստատ, կգնահատեն ծիրանի, նռան, դեղձի, ազնվամորու, բալի և այլ տեսակի գինու վառ և հարուստ համը:
Էթնիկ զբոսաշրջության համար պետք է խորասուզվել երկրի մշակույթի մեջ։
Տրնդեզ (կամ Տերենդեզ) – այս տոնը եկել է հեթանոսության ժամանակներից: Այս օրը նորապսակները ցատկում են եկեղեցու բակում խարույկի վրայով։ Այս պահվածքը մաքրում է բացասականությունը և վախեցնում հոգիներին: Տերենդեզը նշվում է փետրվարի 13-ին։ Ավանդույթի համաձայն՝ կրակի վրայով ցատկելու արարողության գլխավոր վայրը հայկական տաճարներն են, ուստի ամենուր կարելի է դիտել ժողովրդական վառ տոնախմբությունները։
Մյուս հետաքրքիր գարնանային իրադարձությունը Ծաղկազարդն է: Ծխականները եկեղեցում օծում են ուռենու ճյուղեր, որոնցից հետո ծաղկեպսակներ են հյուսվում և դրվում երեխաների և երիտասարդների վրա: Հայաստանում այս տոնը նշվում է ապրիլի 5-ին, և քանի որ ամբողջ երկիրը կրոնական է, և քրիստոնեական տոներն ամենուր նշվում են, ապա Ծաղկազարդի տոնը կարող եք դիտել երկրի ցանկացած տաճարում։
Ամենադրական Վարդավառի տոնը հայերը նշում են ամռանը՝ Զատիկից 14 շաբաթ անց։ Հին ժամանակներից նշանված աղջիկները ամուսնությունից մի քանի շաբաթ առաջ վարսակ ու ցորեն էին գցում ջրի ամանի մեջ։ Հենց որ հատիկները բողբոջում են, ձագերը այս ջուրը լցնում են միմյանց վրա։ Հայաստանի ավանդական տոներից Վարդավառը ամառային ամենամեծ տոնն է և ամենասիրվածներից մեկը հայ բնակչության շրջանում։ Տեղի է ունենում գրեթե ամբողջ Հայաստանի Հանրապետությունում։ Գյուղերում այս օրը նշվում է հատկապես վառ ու աղմկոտ։
Նրանք, ովքեր ցանկանում են ավելին իմանալ հայ ժողովրդի մշակույթին ու պատմությանը, պետք է անպայման փորձեն ազգային հայկական հագուստը՝ տարազը։ Նա հայկական էթնոսի հասակակիցն է։ Տղամարդու խալաթը մուգ գույնի լայն լայն տաբատ է և կողային ամրակով և ցածր օձիքով վերնաշապիկ, որի վրա դրվում է արխալուկ, այնուհետև՝ չուխա:
Հղումներ`
1. armgeo.am